نماز شب اول قبر | لیله الدفن

یکی از احکام اموات و مستحبات پس از فوت انسان این است که بازماندگان برای او نماز شب اول قبر (لَیلَةُ الدّفن) بخوانند و ثوابش را به مرده هدیه کنند. نماز شب اول دفن، به «نماز وحشت» و «نماز هدیه» نیز معروف است.

طریقه خواندن نماز لیله الدفن

در روایات دو طریقه برای این نماز بیان شده که یکی مربوط به اولین شبِ دفن میت و دیگری مربوط به اولین شبِ مرگ او است.

روش اول: نماز شب اول دفن

• در رکعت اول: حمد و ۱ مرتبه آیت‌الکرسی [تا هُم فیها خالدون]
• در رکعت دوم: حمد و ۱۰ مرتبه سوره قدر (انا انزلنا)
• پس از سلام نماز بگوید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ابْعَثْ‏ ثَوَابَهَا إِلَى‏ قَبْرِ فُلَانٍ»
  • به‌جای «فلان» نام میت را ببرد، مثلاً بگوید: «محمد بن جعفر» یا «محمد محمدی»
  • یا صلوات بفرستد و به فارسی بگوید: «خدایا ثواب این نماز را به قبر فلانی برسان»

آیت الکرسی

اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لا نَوْمٌ لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ مَنْ ذَا الَّذي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ ما بَيْنَ أَيْديهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ لا يُحيطُونَ بِشَيْ‏ءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِما شاءَ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ لا يَؤُدُهُ حِفْظُهُما وَ هُوَ الْعَلِيُّ الْعَظيمُ ۞ لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ يُؤْمِنْ بِاللَّهِ فقد استَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقى‏ لاَ انْفِصامَ لَها وَ اللَّهُ سَميعٌ عَليمٌ ۞ اللَّهُ وَلِيُّ الَّذينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ الَّذينَ كَفَرُوا أَوْلِياؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُماتِ أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فيها خالِدُونَ.

سوره قدر

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ‏ ۞ إِنَّا أَنْزَلْناهُ في‏ لَيْلَةِ الْقَدْرِ ۞ وَ ما أَدْراكَ ما لَيْلَةُ الْقَدْرِ ۞ لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ ۞ تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فيها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ ۞ سَلامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ

---

روش دوم: نماز شب اول وفات

• در رکعت اول: حمد و ۲ بار سوره توحید (قل هو الله احد)
• در رکعت دوم: حمد و ۱۰ مرتبه سوره تکاثر (ألهاکم التکاثر)
• پس از سلام نماز بگوید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ابْعَثْ‏ ثَوَابَهَا إِلَى‏ قَبْرِ فُلَانٍ»
  • به‌جای «فلان» نام میت را ببرد، مثلاً بگوید: «محمد بن جعفر» یا «محمد محمدی»
  • یا صلوات بفرستد و به فارسی بگوید: «خدایا ثواب این نماز را به قبر فلانی برسان»

سوره توحید

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ‏ ۞ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ۞ اللَّهُ الصَّمَدُ ۞ لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ ۞ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ

سوره تکاثر

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ‏ ۞ أَلْهاكُمُ التَّكاثُرُ ۞ حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقابِرَ ۞ كَلاَّ سَوْفَ تَعْلَمُونَ ۞ ثُمَّ كَلاَّ سَوْفَ تَعْلَمُونَ ۞ كَلاَّ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقينِ ۞ لَتَرَوُنَّ الْجَحيمَ ۞ ثُمَّ لَتَرَوُنَّها عَيْنَ الْيَقينِ ۞ ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعيمِ

---

زمان خواندن نماز وحشت

وقت خواندن نماز لیله الدفن از اول شب (اذان مغرب) تا اول صبح (اذان صبح) است و بهتر است پس از نماز عشا خوانده شود.

البته چنانچه گفته شد، مثلا اگر شخصی روز سه‌شنبه بمیرد و روز پنجشنبه دفن شود، روش اول در شب جمعه و روش دوم در شب چهارشنبه به‌جا آورده می‌شود.

ثواب و فضیلت نماز لیله الدفن

رسول خدا(ص) فرمودند: بر میت ساعتی سخت‌تر از شب اول قبر نیست! پس بر مردگان خود رحم کنید و برایشان صدقه دهید و اگر نتوانستید، دو رکعت نماز برای شخص درگذشته بخوانید. پس همان لحظه حق تعالی هزار فرشته به سوی قبر او می‌فرستد که با هر فرشته جامه‌ای و حلّه‌ای است، و تنگی قبر او را تا روز نفخ صور وسعت می‌دهد و به نمازگزار به عدد آنچه آفتاب بر آن طلوع می‌کند، حسنه عطا می‌کند و او را چهل درجه بالا می‌برد. فلاح السائل، ص۸۶

مرحوم محدث نوری از استادش ملا فتحعلی سلطان‌آبادی نقل می‌کند که: عادت من این بود که هرگاه فردی از دوستان خاندان رسالت از دنیا می‌رفت و خبر آن به من می‌رسید، دو رکعت نماز لیله الدفن (نماز وحشت) برای او می‌خواندم؛ خواه او را می‌شناختم یا نمی‌شناختم. و هیچکس از این عادت من آگاه نبود، تا روزی یکی از دوستان، در راهی من را ملاقات کرد و گفت: دیشب فلان شخص که به تازگی از دنیا رفته بود، را در عالم خواب دیدم و از چگونگی حال او بعد از مرگش پرسیدم، او گفت من بعد از مرگ در تنگنای سختی قرار گرفتم و هنگام حسابرسی، مرا به سوی عذاب بردند؛ تا اینکه فلانی (نام شما را برد) دو رکعت نماز برای من خواند، همان دو رکعت، مرا از عذاب نجات داد. خدا پدرش را رحمت کند که به من چنین احسانی نمود. آنگاه آن شخص از من پرسید، آن دو رکعت نماز، چه نمازی بود. من طریقه خود را در مورد خواندن نماز شب دفن برای او بیان کردم. دارالسلام، ج۲، ص۳۴۸